تاب آوری در محیط کار

تاب آوری در محیط کاری و شغلی در حال حاضر به عنوان یک مشخصه شناخته شده و از ویژگی های کارکنانی می باشد که با فشارها و محدودیت های محیط کار مدرن به خوبی برخورد میکنند.

تاب آوری به عنوان ظرفیت و توانایی یک فرد برای واکنش به فشارها و مقتضیات و نیازهای زندگی روزمره تعریف می شود.

تعاریف مرتبط با واژه نامه ها و لغت نامه ها دربردارنده مفاهیمی ازجمله انعطاف پذیری، قدرت سازگاری و تطابق، استقامت و پایداری، استحکام و صلابت و هم چنین سرعت بازیابی و برگشت پذیری می باشد. به طور خلاصه؛ تاب آوری توانایی و توانمندی ما را  برای برگشت و بازگشت به مراحل اولیه و شروع واحیای موفقیت آمیز به زندگی علیرغم مصائب و سختی ها، تحت تأثیر قرار می دهد.

افراد تاب آور در محیط کار

در محیط کار، افراد تاب آور بهتر قادر هستند با درخواست ها و کارها و فعالیت های خواسته شده از آنها کنار بیایند به خصوص در جایی که این مطالبات و درخواست ها آنها را ملزم می نماید که با اولویت هایی که به طور مدوام درحال تغییر هستند و نیز حجم کاری سنگین دست و پنجه نرم کنند.

تاب آوری تنها یک ویژگی ذاتی اعطا شده به برخی از افراد نیست و هم چنین به این نحو نیست که  دیگران واجد این صفت نیستند. به این معنا که این ویژگی به کسی داده شده و به دیگری داده نشده است. می توان تاب آوری را ایجاد و تقویت کرد.

نکته مهمی که در اینجا وجود دارد این است که تاب آوری یک کیفیت و یا ویژگی منفعلانه نمی باشد، بلکه یک پروسه و فرآیند فعال محسوب می شود. اینکه چگونه ما به زندگی میپردازیم و با آن مواجه  می شویم و همچنین اتفاقات و رخدادهایی که در زندگی با آنها روبرو میشویم تأثیر شگرفی بر تجربه ما برجا می گذارد.

افراد تاب آور، بیشتر کارهایی را انجام می دهند که به آنها کمک می کند که بتوانند واکنش ها و یا پاسخگویی ها را بهتر مدیریت نمایند و به طور نسبی برای گروههایی از ما که کمتر احساس تاب آوری برای ایجاد خصایص و عاداتی که توانایی ما برای اجرای مطلوب تر تحت شرایط فشار و دشوار افزایش خواهند داد، را دارند، و شاید به طور بسیار مهم تری، علیرغم شرایطی که ما را به سمت آن محدودیت ها می کشانند، زندگی بهتر و آسانتری خواهند داشت.

چرا برخی از افراد در مواجهه با چالش ها و شرایط بغرنج و دشوار در محیط کار، در تکاپو و تلاش هستند در حالی که برخی دیگر در اضطراب و ترس به سر می برند و تسلیم می شوند؟

و اینکه چرایی این موضوع چیست که  این افراد مشابه که به نظر می رسد به زندگی خود ادامه می دهند در حالی که برخی دیگر روی آب حرکت می کنند و قدم می گذارند (کنایه از زندگی توام با تنش و اضطراب) یا اینکه چرا آنها به آهستگی در آب های متلاطم زندگی غرق می شوند؟

بسیاری از افراد تصور می کنند که ترکیبی از هوش، ساعات کاری طولانی و حجم وسیعی از تجارب به افراد این امکان را می دهد که در محیط های کاری با پتانسیل بالای مخاطره، سربلند بیرون بیایند. اما در حقیقت، تنها آن دسته از افرادی که تاب آور هستند می توانند به طرز بهتر و مطلوب تری با چالش ها از قبیل تغییر مستمر و مداوم سازمانی و کشمش ها و تعارضات، تعدیل و یا کاهش نیروهای انسانی و کادر به طور ناگهانی، بن بست های زمانی کاری قریب الوقوع و  ناگهانی، جلسات پر سروصدا و پرهیاهو (سرشار از مناقشه و جدل و ستیز) و هم چنین رقابت های مستمر و همیشگی از جانب رقبای کسب و کار، کنار بیایند (مواجهه مطلوب و سالم مدار).

اخبار نوید بخش  هرچند حاکی از آن است که برخی از افراد به نظر می رسد که نسبت به بقیه افراد تاب آورتر به دنیا آمده اند، اما با این وجود اشخاصی که تاب آوری آنها کمتر از بقیه افراد است، می توانند یاد بگیرند که توانایی خود را برای انطباق و سازگاری بیشتر و بهتر ارتقا و اعتلا ببخشند و به تلاش و کوشش خود در زمانی که شرایط سخت و دشوار می شود، ادامه بدهند و توانمندی آنها هم به مرحله شکوفایی برسد.

توانایی برای تطبیق و سازگاری مطلوب و بهینه در مواجهه  با فشار، در شرایط سخت و دشوار و موارد نامن و غیر ایمن، بیشتر بر توسعه رفتارها، اندیشه ها و فعالیت ها استوار است.هر فردی می تواند این عادات را بیاموزد و نیز راهبردهایی را برای کمک به افزایش تاب آوری و شرایط سخت و دشوار (بلایا و حوادث…) در خود ایجاد نماید.

متخصصان حوزه تاب آوری اظهار می نمایند که افراد متأثر از الگوهای خاص و نیز مهارت هایی که به آنها کمک می کنند تا در شرایط سخت و دشوار دوام بیاورند،مورد حمایت قرار می گیرند.

به طور ساده و مشخصی، این نگرش ها همان تعهد، کنترل و چالش می باشند. اگر شما این نگرش ها را داشته باشید، در مواقعی که زمان حالات بد و ناخوشایند به خود می گیرند، شما به این باور خواهید رسید که مشارکت و بودن با افراد و دیگر رخدادها و رویدادهای اطراف شما (مثلا نوعی تعهد) برای شما بهتر از کناره گیری و دوری از آنها، مطلوب و سازنده خواهد بود. و نیز اینکه تلاش و اقدام برای تحت تأثیر گذاشتن نتایج و برآیندهایی که در آنها خود را مشارکت و درگیر نموده اید (فاز کنترل) بهتر از تسلیم شدن خواهد بود و هم چنین کشف و شناخت این مطلب که چگونه با فشارها و عوامل استرس زای بیرونی (مرحله چالش) مقابله می کنید و با آنها درگیر می شوید بیشتر از آنکه در مورد سرنوشت و تقدیر خود گلایه و شکایت نمایید، برای شما بهتر خواهد بود.

ایجاد و حفظ تاب آوری فردی

تاب آوری یک مقوله خارق العاده و فراتر از حالات عادی نیست، افراد معمولاً تاب آوری را از خود نشان می دهند.

ایجاد و توسعه تاب آوری یک پویش و جست و خیز فردی می باشد که افکار، رفتار و کنش ها (اعمال) را درگیر می نماید و هر کسی قادر به انجام آن می باشد.

روشهایی برای ارتقاء تاب آوری در محیط کار

• برای حمایت های اجتماعی و تبادلات و تعاملات جمعی ارزش قائل شوید و روی خوش به آنها نشان دهید. ارتباط خوب با خانواده و دوستان و دیگر افراد، سازنده و حیاتی می باشد. همکاری و مشارکت با تشکل ها و اجتماعات همواره کمک کننده و راهگشا است.
• با مشکلات به عنوان یک فرآیند یادگیری برخورد نمایید. عادت استفاده از چالش ها را به عنوان فرصت برای به دست آوردن و کسب مهارت های اصلی و ایجاد موفقیت، درخود پرورش دهید.
• از بحران ها یک فاجعه نسازید و از ایجاد بزرگنمایی اجتناب کنید. استرس ها و فشارهای روانی و نیز تغییرات و تحولات بخشی از زندگی هستند. نحوه تفسیر و واکنش ما به رخدادها تأثیر جدی و بسیار مهمی بر نحوه ادراک ما بر میزان استرس زا بودن آنها دارد.
• موفقیت های خود را جشن بگیرید و به آنها بها بدهید. در پایان هر روز برای آنچه که به خوبی به پیش رفته است، زمان اختصاص دهید و به خود تبریک بگویید. این کار به ذهن این القا و آموزش را می دهد که به موفقیت ها بیشتر از موارد منفی و شکست ها بها و ارزش بدهد و آنها را مرور کند و این تمرکز، ذهن و فکر را به سوی موفقیت سوق می دهد.
• ایجاد اهداف واقع گرایانه در زندگی شما را به سمت موفقیت هدایت میکند. به طور روزمره برای دستیابی به آن اهداف، فعالیتی را انجام دهید. دوباره در اینجا متذکر می شویم که حتی مقدار کم و کوچک هم زیبا و مطلوب می باشد، یک گام کوچک در فراخنای کش و قوس یک روز شلوغ کمک کننده خواهد بود و حس هدفمندی را تقویت میکند.
• اقدام مثبت انجام دهید. در هنگام مواجهه با شرایط سخت و دشوار، انجام یک فعالیت، حتی اگر آن مشکل را هم رفع نکند، به شما حس کنترل داشتن بر شرایط را می دهد.
• یک دیدگاه و چشم انداز مثبت از خود به وجود بیاورید و آن را پرورش دهید. اعتماد به نفس را نسبت به توانمندی ها و توانایی های خود برای حل مشکلات در خود توسعه و پرورش دهید و اعتماد به ویژگی های شخصی خود، به ساخت و ایجاد تاب آوری کمک خواهد کرد.
• خوش بینی را تمرین نمایید. هیچ چیزی به خودی خود به طور کامل خوب یا بد نیست. اگر ما به تصور و اندیشه خود این ایده را دیکته و القاء نماییم که بدین گونه مطلب و مقوله یا موضوعی را در نظر بگیرد حتماً آنطور خواهد بود. اجازه دهید که اندیشه شما به سود و به نفع شما عمل نماید بیشتر از آنکه شما را با شک و تردید متوقف نماید یا اینکه فقط جنبه بد را مورد توجه قرار دهد.
• یک دیدگاه واقع بینانه را دنبال کنید، رویدادها و اتفاقات چالش برانگیز و دردناک را در زمینه گسترده تر، به عنوان رشد و توسعه شخصی مادام العمر قرار دهید.

اینها تنها روش هایی نیستند که تاب آوری در محیط کار را تقویت و تحکیم می نمایند. برای نمونه، برخی از افراد خواندن کتاب و مجله را سازنده و مفید می یابند در حالی که برخی دیگر که حس و بینش دینی دارند، راز و نیاز را ثمربخش می دانند و تمرین مراقبه روزانه و اندیشه ورزی و هوشمندی را برای کمک به احیاء و بازگشت خود و نیز رسیدن به حس هدفمندی تکمیل کننده و رهابخش می دانند. نکته مهم و کلیدی در اینجا تعیین مسیرهایی می باشد که احتمالاً برای شما به عنوان بخشی از استراتژی و راهبرد شخصیتان برای تسهیل و شکوفایی تاب آوری در محیط کار، به خوبی عمل می نماید.

ترجمه و گردآوری: فاطمه محمدی؛ مددکار اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان